Kako je Ante Marković u Jugoslaviju uveo “švedski standard”

Građani nekadašnje SFRJ vrijeme Ante Markovića pamte kao najbolje doba svog života kada je jedna njemačka marka vrijedila 7 dinara, a prosječna plata bila 1.000 njemačkih maraka… To je bio Antin dinar…

Tadašnje “prosječne” plate od hiljadu njemačkih maraka još ni izbliza nisu dostignute, a tek ljetovanje za jednu platu… S trećinom plate kao ratom tada ste mogli da kupite auto za šest godina. Danas bi vam u istom odnosu s prosječnom platom od 700 KM da otplatite novog “golfa” trebalo više od 10 godina.

A Ante Marković se rodio upravo na današnji dan 1924. godine u Konjicu. Bio je, sigurno, među najomiljenijim ljudima  iz istorije Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije.

Diplomirao je elektrotehniku na Univerzitetu u Zagrebu 1954. godine. Dugo je radio u preduzeću “Rade Končar” u Zagrebu najprije kao projektant, zatim kao šef odsjeka za ispitivanje, a potom kao pomoćnik tehničkog direktora i na kraju kao pomoćnik generalnog direktora. Od 1961. do 1984. godine bio je generalni direktor ovog preduzeća koje je brojalo 25.000 zaposlenih.

Ljubitelji Josipa Broza se možda neće složiti, ali Markovića velika većina građana pamti samo po lijepom, skoro pa po “švedskom standardu” kakvog je Jugoslevenima obećavao.

Predsjednik posljednje reformske vlade umiruće SFRJ Ante Marković (kao čovjek od integriteta podnio je ostavku zbog opstrukcije reformskog programa Savezne vlade koju su sprovodili tadašnji politički lideri, Slobodan Milošević prije svih), poznat po tome da je za dvije godine stabilizovao jugoslovenski dinar, smanjio inflaciju i počeo privatizaciju podjelom akcija preduzeća radnicima.

Marković je u martu 1989. sa mjesta predsednika Predsjedništva SR Hrvatske preuzeo poziciju predsednika Saveznog izvršnog veća (SIV-a, savezne vlade SFRJ), u vrijeme kada je proces raspadanja Jugoslavije već uveliko počeo – bujao je nacionalizam, a ekonomija je bila pritisnuta velikom inflacijom i malom produktivnošću socijalističkog nazovi samopupravnog sistema.

Kao “čovjek iz privrede” Marković je bio neopterećen političkom ideologijom neke od republičkih frakcija koja se jednim imenom još nazivala Komunistička partija Jugoslavije.

Marković je brzo izgradio efikasnu saveznu administraciju posvećenu jedinstvenom ekonomskom tržištu. Savezna skupština je pod ofanzivom iz SIV-a krenula u donošenje tranzicionih zakona. Omogućeno je otvaranje tržišta novca, kapitala i radne snage, djelimično je deregulisano tržište i liberalizovan uvoz.

Za vrijeme Markovićevih reformi devizne rezerve SFRJ su porasle s 1,5 na 6,8 milijardi dolara. U roku godinu i po dana prepolovnjen je spoljni dug zemlje od 22 miliona stanovnika na 12,2 milijarde dolara.

Markovićeva je vlada smanjila inflaciju s 56 posto mjesečno u novembru 1989. na 2,4 posto martu 1990.

Marković je poznat i po tome da je uveo fiksni kurs dinara prema njemačkoj marki u odnosu 1:7. I taj kurs nije bio “papirni” već je dinar bio jedina konvertibilna valuta “s Istoka”.