Projekcija filma “Katin”

Narodno pozorište Republike Srpske vas sa zadovoljstvom poziva na projekciju filma Andžeja Vajde “Katin” – scena “Petar Kočić”, ponedjeljak, 12. decembar 2016. godine u 20 časova (ulaz sa bočne strane). Ulaz je slobodan. Razgovor o filmu nakon projekcije, a
razgovor vodi Slaviša Radan, dramaturg.

Režiser filma „Katin“, Andžej Vajda, jedan od najvećih filmskih stvaralaca poljske kinematografije, umro je 9. oktobra ove godine u devedeset prvoj godini života. Otuda, decembarsko veče u okviru Filmoteke posvećujemo Vajdi i njegovom stvaralaštvu.
Vajda je završio režiju u Visokoj filmskoj školi u Lođu i debitovao 1956. godine filmom “Generacija“.

Ubrzo slijedi još nekoliko filmova sa ratnom tematikom –  „Kanal“(1956), „Pepeo i dijamant“(1958) i „Lotna“(1959). Bitno je naglasiti da se Vajda kao tinejdžer borio protiv nacista u pokretu otpora, a još je bitnija informacija da je njegov otac, kao konjički oficir stradao u masovnom ubistvu poljskih oficira 1940. godine. Otuda i proističe njegovo „razračunavanje“ sa ratnim temama.

U Staljinovo vrijeme pravljeni su isključivo optimistički ratni filmovi. Zato Vajda, kao i većina mladih ljudi tog vremena, biva razočaran stanjem u poljskoj kinematografiji nakon oslobođenja.

Stoga njegovi filmovi prevashodno govore o istini – u njima (počevši od „Generacije“) ruši dotadašnje filmske klišeje koji su podrazumijevali „junake pozitivce“, tj. ratne heroje.
Kod Vajde vlada pesimizam, a likovi su mu antiheroji – jasno se uočava kontrast između onoga što bi se moglo nazvati zvanično predstavljanje ratnog doba (optimizma) i unutrašnjeg stanja likova (pesimizma, u stvari, realnog sagledavanja stvari).

Zbog otvorene angažovanosti u poljskom pokretu „Solidarnost“ – kroz dva filma „Čovjek od mramora (1976) i „Čovjek od željeza“ (1981) – vlada mu zatvara producentsku kuću, a on odlazi u Francusku. Vraća se tek 1989. nakon svrgavanja socijalističkog poretka.

2007. godine, režirajući „Katin“, kao da želi sumirati svoj život, s obzirom da film govori o stradanju zarobljenih poljskih oficira među kojima je bio i njegov otac. U pitanju su ubistva na hiljade oficira od strane sovjetske tajne policije na samom početku II svjetskog rata, 1940. godine.

Film se bavi stradanjem samo jedne grupe zarobljenika, one iz logora Kozelsk, blizu Smolenska. Ubijeni su u šumi, blizu mjesta Katin. Scenario je nastao na osnovu dnevnika i pisama porodici, i prati sudbine četvorice oficira i sudbine njihovih porodica.