Sredinom prošlog vijeka u RS-u radilo više bioskopa nego danas

Djelatnost prikazivanja filmova u Republici Srpskoj (RS) danas obavlja manji broj bioskopa nego sredinom prošlog vijeka.

Tokom devedesetih godina samo u Banjoj Luci su radila četiri bioskopa – Palas, Kozara, Vrbas i Dom vojske – od čega je danas s radom nastavio samo multipleks Palas.

Filmovi širom RS-a se prikazuju u neadekvatnim prostorima, neuslovnim objektima sa zastarjelom tehnikom, što je obeshrabrujuće za razvoj ove djelatnosti, posebno u kontekstu novih zahtjeva publike, te prelaska na digitalnu tehnologiju u distribuciji i prikazivanju filmova, upozorava se u Strategiji razvoja kulture u RS-u, koju je na posljednjoj sjednici usvojila Narodna skupština RS-a.

Bioskopska publika postoji, o čemu svjedoče i zvanični podaci, prema kojima je bioskope tokom posljednje tri godine posjetilo više od milion gledalaca.

Taj broj je u stalnom porastu, pa je tako u 2013. godine iznosio 229.124 gledaoca, a 2014. njih 362.273 i 2015. godine 436.942. Od gradova najveću prosječnu popunjenost dvorane je tokom 2015. godine imala Bijeljina sa 166 gledalaca po projekciji, a najmanju Prijedor – 30, dok se u općinama taj broj kretao između 216 gledalaca u Rudom i osam u Foči.

Kada je riječ o vrsti prikazanih filmova, na uzorku od tri godine primijećeno je da se najviše prikazuju igrani filmovi, i to 1.057 filmova, zatim animirani 291, a najmanje dokumentarni sa ukupno 35 filmova, od čega u Banjoj Luci samo dva tokom 2013..

Prema zvaničnim podacima Republičkog zavoda za statistiku, tokom posljednje tri godine uvezeno je 125 filmova (124 u digitalnom formatu i jedan na filmskoj traci), dok je izvoz sveden na minimum.

Kada je riječ o otkupljenim pravima za prikazivanje i prodaju filma u RS – otkupljeno je ukupno 835 filmova, i to 316 za bioskope i 519 za televizijske stanice.

Prema porijeklu, najviše se prikazuju filmovi iz Sjedinjenih Američkih Država.

Film se kao umjetnost izučava u svim osnovnim školama, ali isključivo u okviru Likovne kulture, dok se u srednjim školama izučava samo u gimnazijama.

Iako film, kao i pozorište, ne pripada domenu likovnih umjetnosti, pohvalno je što uopšte postoji, bez obzira na to što je fond sati sveden na minimum, na manje od pet godišnje.

Pored toga, učenicima je kroz sekcije omogućen “susret” s filmom, ali samo u osnovnim školama, u kojima se organizuju dvije: foto i video sekcija sa 287 učenika i filmska sekcija, koju pohađa 83.

-Takozvana filmska pismenost je jedan od naših aktivnih problema, ne samo zato što ne postoji razrađen sistem filmske kritike, nego i zato što se ovoj grani umjetnosti ne posvećuje dovoljno pažnje kroz školovanje, iako je riječ o najuticajnijem i najdostupnijem mediju koji aktivno oblikuje našu populaciju, počevši od ranog uzrasta.

U tom smislu, jako je važno raditi na filmskom opismenjavanju publike, a to se može postići putem različitih kreativnih programa u školama, povećanjem broja sati posvećenih filmu, aktivnim razvijanjem filmskih festivala i njihovih pratećih edukativnih programa, jačanjem programa medijskih servisa i organizovanjem filmskih programa u sklopu ustanova kulture koji bi se fokusirali na filmove visokih umjetničkih vrijednosti – naglašava se u Strategiji razvoja kulture, koju je pripremilo entitetsko resorno ministarstvo.

Kada je riječ o finansiranju ove oblasti, sredstva su skromna, a u 2015. godini, za razvoj filma iz budžeta je izdvojeno svega 100.000 KM, što je za razvoj dugometražnog igranog ili animiranog filma, jedne od najskupljih i najkompleksnijih grana umjetnosti, nedovoljno.