Sirijska igra prijestolja: ISIS ili Hajat Tahrir al-Šam

Hajat Tahrir al-Šam, grupa nastala iz Al Kaide i potom Nustra Fronta, sve više jača u Siriji, pišu svetski mediji.

U tekstu Wall street Jorunala Sune Enel Rasmunsen (Sune Engel Rasmussen) navodi da se ta grupa bori protiv pobunjeničkih grupa podržanih od strane zapadnih zemalja kako bi proširila kontrolu nad sjeverozapadnom provincijom Idlib, kao i da bi sprovela svoju verziju šerijata i prikupila sredstva kroz oporezivanje ljudi i roba, piše Radio Slobodna Evropa.

“Nova i opasna ekstremistička grupa koja je nastala iz Al Kaide radi na ujedinjenju vlasti u sjeverozapadnoj Siriji, dok se Amerika usredsredila na borbu protiv ostataka islamske države u drugim dijelovima zemlje i uništavanju Assadovih postrojenja za hemijsko oružje,” navodi se u tekstu.

List podsjeća na riječi lidera te grupe Abu Muhameda al-Julanija, bivšeg borca Al Kaide, koji je obećao da će osvojiti Damask i nametnuti islamsku vlast širom Sirije, a ujedno je podsticao sljedbenike da se angažuju u “ratu ideja, umnom ratu, ratnoj volji i istrajnosti u borbi”.

“U oblastima pod njenim nadzorom, Hajat Tahrir al-Šam je osnovao vjerske policijske snage koje su slične onima iz Islamske države”, kažu stanovnici Idliba, oblasti koju kontroliše ova grupa.

Ona je prvobitno nagradila djecu sa slatkišima jer su zapamtili Kuran, ali je ubrzo prešla na lomljenje nargila u sklopu zabrane pušenja, ali i na naručivanje odjeće za pokrivanje. Salonima ljepote je rečeno da zaborave na šminkanje.

Wall Street Journal objašnjava i da u svojoj propagandi ova grupa upoređuje Siriju sa krhkim brodom koji se može zadržati samo na osnovu islamske vladavine prava. Šerijat osigurava da “brod ne potone”, slogan je grupe.

“Hajat Tahrir al-Šam sada pokušava da kontroliše važne administrativne sektore širom Idliba kroz tijelo koje naziva Vlada spasa, koje do prihoda dolazi tako što naplaćuje struju i vodu građanima.Ta grupa takođe kontroliše granični prelaz Bab al-Hava sa Turskom,” navodi list.

Zašto jača Hajat Tahrir al-Šam?

Uzrocima rasta moći ove grupe nedavno se bavio i Jerusalem Post koji navodi da Nusra Front, koji je kasnije postao Hayat Tahrir al-Šam (HTS), nikada nije bio odraz sirijskog naroda koji se bunio protiv režima 2011. godine.

“Ovde postoje dva osnovna faktora odgovorna za to da HTS postane jedna od najmoćnijih organizacija u sjevernoj Siriji. Prvi je nered koji je stvorio rat, a drugi je Slobodna sirijska vojska ostavljena da se sama bori sa sirijskim režimom i njihovim iranskim saveznikom,” stoji u tekstu Jerusalem Posta.

List podsjeća da postoji netrpeljivost između Islamske države (ISIS) i Nusra fronta.

“Ove dve grupe se mrze i čak su se međusobno borile. Svaka od grupa tvrdi kako je istinski predstavnik džihada. ISIS je na kraju otkrio svoje pravo lice nakon što je zauzeo Raku 2014. godine. U međuvremenu, Nusra Front je uradio isto nakon što je zauzeo Idlib,” ističe Jerusalem Post i dodaje da ipak postoji bitna razlika.

“Nusra je bila umjerenija u uspostavljanju vlasti nad područjem u koje je pokušavala da uđe i preuzme kontrolu. Ovo je bilo u suprotnosti s ISIS-om koji je dominirao područjima pod njihovom kontrolom kroz progon i ubijanja ostalih skupina.”

Zaključuje se da je za HTS sve dobro išlo do ovog trenutka, ali da se sada suočavaju s problemima nakon što su se Turska i Rusija složile da uspostave nadgledanje položaja i stražarske kule, što se i dogodilo u septembru 2017, kao dio plana deeskalacije sjeverne Sirije.

Unutrašnji problemi

Ovom grupom, odnosno stradanjem njenih pripadnika, u analizi za Kraljevski Institut za spoljne poslove bavio se Haid Haid koji otkriva da je više od 35 članova Hajat Tahrir al-Šam ubijeno od septembra do novembra prošle godine.

“Izuzetno je teško dobiti jasnu sliku o tačnom broju pokušaja atentata na HTS, zbog nedostatka sistematskog prikupljanja podataka i tajnih okolnosti u kojima su se desili neki od tih pokušaja. Međutim, brzo skeniranje javnih izvještaja lokalnih medija iz proteklih tri mjeseca pokazuje da je većina napada usmjerena na članove visokog profila,” navodi autor.

On objašnjava i da se broj atentata na članove te grupe znatno povećao od septembra 2017., što se poklopilo sa pripremama za tursku intervenciju u Idlibu, za koju se spekuliše da je operacija protiv HTS-a.

“Način izvršenja atentata pokazuje da je mali broj ljudi uključen u njegovo izvršenje. Većina atentata se vrši putem postavljanja eksplozivnih naprava ispod automobila ili pucanjem u njih. Zbog toga je za neke vlade lako da angažuju lokalne plaćenike da ubiju visoko rangirane mete, poput svojih sugrađana koji su se pridružili HTS-u ili druge pojedince koji se smatraju pretnjom,” podvlači u svom izveštaju Haid.

On kaže i da lokalni izvori potvrđuju da su mnogi lokalni stanovnici, bilo da su profesionalne ubice ili lovci na glave, već uključeni u takve aktivnosti, kao i da režim i ISIS mogu takođe biti iza nekih od tih atentata.

Ko su borci Hajat Tahrir al-Šama?

HTS je formiran u spajanju džihadističkih grupa početkom 2017. godine, a riječ je o moćnoj grupi prvenstveno na sjeveru Sirije koja je prisutna i u različitim područjima pod kontrolom pobunjenika širom zemlje.

Ipak, prema podacima BBC Monitoringa, prisustvo te grupe u Istočnoj Guti je ograničeno, s oko 500 boraca pretežno smještenih u okrugu Jobar.

“Sirijska vlada navela je da pokušavaju vratiti istočnu Gutu najprije zbog prisustva HTS-a tamo. Džaiš al-Islam je također vodio borbe protiv HTS-a 2017. godine. Pregovori su trajali nekoliko meseci da se militanti HTS-a sklone iz Gute i prebace na sjever Sirije, ali dosad nisu uspjeli,” kaže BBC Monitoringu.