Borell: Države Zapadnog Balkana moraju uraditi domaći zadatak

“Moram da odbijem ideju da se mi (Evropska unija) pretvaramo da želimo Zapadni Balkan u svojim okvirima”, izjavio je Josep Borell, visoki predstavnik Evropske unije (EU) za spoljnu politiku i bezbjednost.

Borell je na onlajn konferenciji 23. februara u organizaciji Atlantskog savjeta (Atlantic Council) istakao da evropska perspektiva ostaje motor za reforme u državama regiona i da “nije fer reći da EU samo govori, a ne djeluje” kada je riječ o proširenju na Zapadni Balkan, prenosi RSE.

“Ulažemo mnogo novca kako bismo pomogli državama Zapadnog Balkana da izvrše reforme i unaprijede svoje ekonomije i politički i pravosudni sistem kako bi se približile sistemu EU”, naveo je Borell.

Prema njegovim riječima, integracija Zapadnog Balkana u EU je proces koji se odvija “korak po korak”.

“Otpočećemo pristupne pregovore sa Sjevernom Makedonijom i Albanijom. Ponovo smo otpočeli pregovore Srbije i Kosova sa specijalnim izaslanikom (Miroslavom Lajčakom) i mislim da smo postavili taj dijalog na put”, naglasio je visoki predstavnik EU za spoljnu politiku i bezbjednost.

Srbija i Kosovo vode višegodišnji dijalog pod pokroviteljstvom Evropske unije (EU) o normalizaciji odnosa koji bi trebalo da se okonča postizanjem sveobuhvatnog obavezujućeg sporazuma.

Specijalni predstavnik Evropske unije za dijalog Srbije i Kosova, Miroslav Lajčak ranije je najavio da će nova runda dijaloga biti organizovana poslije izbora na Kosovu.

Kao prioritete u reformama u državama Zapadnog Balkana Borelj je istakao nezavisno sudstvo i borbu protiv korupcije:

“Države Zapadnog Balkana moraju uraditi svoj domaći zadatak, moraju izvršiti reforme i ispuniti standarde kako bi bile prihvaćene kao članice”.

‘Podrška EU značajno veća od podrške Kine, Rusije i Turske’

Borell je istakao da je podrška EU Zapadnom Balkanu značajno veća od podrške koju region dobija od Kine, Rusije i Turske.

“Naš ekonomski investicioni plan (za Zapadni Balkan) iznosi do 9 milijardi eura za rješavanje zdravstvenog i ekonomskog aspekta”, naveo je Borell i dodao da se EU trudi da pomogne sa vakcinama, ali da se i sama suočava sa izazovima na tom planu.

“Priznajemo da se suočavamo sa teškoćama, zbog toga što kod nas (u EU) postoji manjak vakcina, dok se u nekim državama regiona, poput Srbije, odvija velika diplomatska bitka”, naveo je Borell.

O odnosu sa Bidenovom administracijom

Prema riječima Borella, među prioritetima zajedničke saradnje EU i Sjedinjenih Američkih Država svakako je i Zapadni Balkan.

Ipak, kako je rekao, na prvom mjestu su borba sa pandemijom COVID-19, suočavanje sa uticajem Kine i obuzdavanje Rusije, naročito u svjetlu slučaja opozicionog ruskog političara Alekseja Navaljnog, kom je moskovski sud izrekao zatvorsku kaznu zbog kršenje uslovne jer se nije prijavio vlastima u Rusiji dok se oporavljao u Njemačkoj od gotovo smrtonosnog trovanja za koje je okrivio vlasti, što je Kremlj negirao.

Borell je izjavio da se raduje saradnji sa administracijom novog predsjednika SAD Joe Bidena, a poteze koje je Biden preduzeo poput vraćanja SAD Pariskom klimatskom dogovoru i Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji vidi kao dobre signale.

“Imamo dosta pozitivnih znakova. Nova Bidenova administracija radi sa saveznicima, prepoznaje značaj EU i smatra je za prijatelja, ne samo kao partnera”, istakao je Borell.

Kao jednu od važnih oblasti saradnje EU i SAD Borell je istakao nuklearni dogovor sa Iranom, iz kojeg su SAD pod administracijom bivšeg predsjednika Donalda Trumpa jednostrano istupile 2018. godine.

Kina kao ‘partner, takmac i rival’

Kada je riječ o narastujećem uticaju Kine, Borell je naveo da EU želi da sarađuje sa SAD po tom pitanju.

“Mi želimo da radimo sa SAD po pitanju Kine. Čak i sa državnim sekretarom u prethodnoj administraciji Mikeom Pompeom pokrenuli smo strukturni dijalog između SAD i EU oko Kine. Održali smo nekoliko razgovora kako bismo razmjenili stavove i suočili se sa Kinom na koordinisan način”, naveo je Borell.

Među glavnim temama oko kojih postoji saglasnost da se stave na agendu je situacija u Hong Kongu, Sinđangu (oblast na sjeverozapadu Kine u kojoj su većinsko stanovništvo Ujguri muslimanske vjeroispovesti), kao i razvoj 5G mreže”, istakao je on.

Iz evropske perspektive Borell Kinu vidi kao ‘partnera, takmaca i rivala’.

“Odnos između ove tri komponente se mijenja, kao što se i sama Kina mijenja. Kina nije ista danas kao što je bila prije dvadeset godina”, naveo je Borell.

Kina proteklih godina svoj politički uticaj u regionu Zapadnog Balkana, ostvaruje preko zajmova kineskih banaka za velike infrastrukturne projekte koje države zatim otplaćuju.

Sve je veći uticaj koji Kina ostvaruje u regionu i u svjetlu pandemije COVID-19.

Srbija je bila prva država na evropskom tlu koja je u upotrebu stavila kinesku Sinofarm vakcinu. U tu državu do sada je iz Kine dopremljeno milion i 500 hiljada doza. Podatak o tome koliko su koštale i da li je Srbija dio dobila kao donaciju nisu poznati javnosti.

Zvanični Peking je najavio da će i Crnoj Gori, članici NATO, donirati 30.000 doza Sinofarm vakcine.