Kaplan: Srbija je oduvijek bila najproblematičnija na Balkanu

Robert Kaplan, autor knjige “Balkanski duhovi”, tvrdi da je Srbija “zbog veličine i značaja oduvijek bila najproblematičnija” na zapadnom Balkanu.

Zbog toga je smatra “faktorom nestabilnosti” u regionu, a kao i cijeli Balkan koji je ostao izvan Evropske unije – ubraja je među “djelimično neuspjele države”.

Povod za telefonski intervju koji je dao “Politici” bio je njegov nedavni tekst u “New York Timesu” u kojem je ocijenio da je Evropska unija neophodna na Balkanu i da sve ovdašnje zemlje treba da uđu u EU.

Brisel je jedini, kaže Kaplan, koji može da riješi ovdašnje etničke razmirice.

“Ako Srbija i Albanija i druge zemlje uđu u EU, njihovi teritorijalni sporovi će se rješavati u okviru EU. Zato kažem da jedino EU može da stabilizuje Balkan. Ne vidim drugu mogućnost”, dodaje Kaplan.

Prema njegovim riječima, glavni izvori nestabilnosti na Balkanu su u ekonomiji.

“Na Balkanu nije stvorena srednja klasa, kao što je to bio slučaj na Zapadu. To i jeste bio jedan od najvažnijih razloga za ratove devedesetih”, kaže Kaplan.

Upitan zašto misli da je Srbija faktor nestabilnosti, on kaže da je Srbija zbog veličine i značaja “oduvijek bila najproblematičnija”.
“Trebalo je pronaći rješenje za njeno uklapanje u ostatak Kraljevine Jugoslavije, što je bio izazov za Tita i kasnije komunističke elite. Srbija može biti faktor nestabilnosti na Balkanu zato što ima interese izvan svojih granica, kao na primjer, na Kosovu”, kaže Kaplan.

Na pitanje da li i Srbiju ubraja u djelimično neuspjele države kako je opisao Balkan koji je ostao izvan EU, on kaže:

“Da, ubrajam. Srbija je polupropala država ili država koja se ne kreće, koja se vrti u mjestu. Hrvatska i Slovenija su razvijenije od Srbije. Srbija treba da teži tome da bude stabilna i prosperitetna kao Slovenija. Slovenija jeste iskusila ekonomske nevolje, ali to su bili problemi koji dolaze sa uspehom, a ne sa neuspjehom.”

On objašnjava i zašto Srbiju naziva uporištem ruskog uticaja na Balkanu, koji je, po njemu, loš uticaj.

“Rusija ima više interesa u Srbiji nego drugdje na Balkanu i kroz istoriju je podržavala Srbe. Sve što čitam o ruskoj ulozi na Balkanu govori mi da je to štetan uticaj. Moskva je umiješana u organizovani kriminal, korumpiranje nacionalističkih i populističkih političara i finansiranje lokalnih medija. Ponaša se u stilu tradicionalnih velikih sila sa politikom ‘zavadi pa vladaj’ i zato ona neće riješiti sukobe na Balkanu”, kaže Kaplan.

On smatra da su šanse Rusije i Turske da na Balkanu popune prazninu koju su ostavile SAD i EU umjerene, i to zbog ogromne ekonomske snage Njemačke.

“Sve dok je Njemačka dominantna sila EU, njen ekonomski interes će na Balkanu nadvladati ruski ili turski uticaj”, kaže Kaplan.

Upitan da li misli da balkanski narodi ne umiju da vladaju sami nad sobom, on kaže da ne misli da je EU “neophodna imperija” samo na Balkanu, već u cijeloj Evropi.

U savremenoj istoriji uvijek su postojala carstva koja su vladala većinom Evrope: Prusko, Habzburško, Osmansko. EU je benigna, blaža verzija imperije sa važnom ulogom za stabilnost i ekonomiju, dodaje Kaplan.

On je potvrdno odgovorio na pitanje da li i dalje stoji pri ocjeni iz “Balkanskih duhova” da nacizam ima porijeklo na Balkanu, jer je Hitler navodno naučio da mrzi dok je živio u Beču, blizu Slovena prepunih mržnje.

“Da, to je tačno. Beč, u kojem su živjeli ne samo Austrijanci već i brojni drugi narodi, pa i Sloveni sa svojim etničkim trzavicama i sukobima, imao je ulogu u kreiranju Hitlerovih pogleda na svijet”, tvrdi Kaplan.

Na konstataciju da većina istoričara smatra da je nacizam čist zapadnoevropski koncept, on odgovara da je to “izobličen zapadnoevropski koncept, izopačena varijanta industrijalizacije”.