Neočekivani obrt: Ko je izdao porodicu Anne Frank?

Gerard Kremer, sin bivšeg člana Holandskog otpora koji je stanovao u suskedstvu Anne Frank, nedavno je u Holandiji objavio knjigu koja baca novo svjetlo na smrt Anne Frank i njene porodice. U njoj se tvrdi da je Frankove izdala Jevrejka koja je sarađivala s nacistima tokom Drugog svjetskog rata.

Izgleda da je konačno riješena misterija koja je već decenijama proganja mnoge historičare jer nikome nije bilo jasno kako su Nijemci otkrili sklonište Frankovih, s obzirom na to da su bili dobro sakriveni u tajnom aneksu u zgradi smještenoj na amsterdamskom Prinsengrahtu.

Iako je Ans van Dijk priznala krivicu za hvatanje 145 ljudi, uključujući i sopstvenog brata i njegovu porodicu, zbog čega je pogubljena 1948. godine, ni istraživački centar Kuće Anne Frank, kao ni policijske istrage, nisu davale suvisle odgovore na brojna pitanja, piše Guardian.

Ali, 70-godišnji Kremer poznavao je Van Dijk. Prema knjizi, njegov otac Kremer stariji, koji je umro 1978, bio je čuvar kancelarijske zgrade koja se nalazila sa zadnje strane Prinsengrahta, na amsterdamskom Vestermarktu, čija su dva sprata tokom okupacije Holandije, zauzele njemačke vlasti i holandska nacistička organizacija NSB.

Kremer tvrdi da je nakon njenog hapšenja, na uskršnju nedelju 1943, od strane nacističke obavještajne službe, poznate kao Sicherheitsdienst, Van Dijk počela redovno da posjećuje tu zgradu, ali prerušena. Takođe bi u njoj koristila službene telefone, primijetio je Kremer.

U knjizi se navodi da je početkom avgusta 1944. Kremer čuo da je Van Dijk učestvovala u raspravama u nacističkoj kancelariji u Prinsengrahtu, baš tamo gdje su se skrivali Frankovi. Oni su uhapšeni već 4. avgusta, dok je Van Dijk rekla da je u to vrijeme morala da otputuje u Hag.

Anna je bila skrivena dvije godine sa ocem Ottom, majkom Editom i sestrom Margot. Ova 15-godišnjakinja poslata je prvo u tranzitni logor Vesterbork, a zatim u Aušvic, prije nego što je konačno završila u Bergen-Belsenu, gdje je umrla od tifusa u februaru 1945. godine.

Njen objavljeni dnevnik obuhvata period skrivanja između 1942. i 1944. godine. Portparol Kuće Anne Frank izjavila je da je muzej bio u kontaktu s autorom knjige “The Backyard of the Secret Annex”, ali da nema dokaza o krivicu Van Dijkove.

“Kremerovu knjigu smatramo kao počast njegovim roditeljima, s obzirom na to da je napisao ono što je vidio i čuo. Godine 2016. Kuća Anne Frank izvršila je istragu o hapšenju Anine porodice i ostalih četvoro ljudi koji su se skrivali u istom prostoru.

“Ans van Dijk bila je uključena kao potencijalni izdajnik u ovoj studiji. Nismo uspjeli da pronađemo dokaze za ovu teoriju, niti za druge teorije izdaje.”

Simone van Hof, portparol knjige izdavačke kuće Lantaarn, izjavila je: “Ne možemo sa 100-procentnom sigurnošću da tvrdimo da je to odgovor, ali zaista mislim da je to deo slagalice koja bi mogla da završi priču.”

FBI je prošle godine pokrenuo opsežnu istragu o tome kako su otkriveni Frankovi. Korišćene su istraživačke tehnike razvijene u posljednjih desetak godina, uključujući i pretraživanje svih podataka koji bi mogli da otkriju bilo kakav trag. U istraživanje je bio uključen i tim od 19 forenzičara koje je predvodio Vince Pankoke. Istraživali su i tvrdnje iznesene u ovoj knjizi.

Ans van Dijk na suđenju

Sytze van der Zee, bivši glavni urednik lista Het Parool, napisao je 2010. da je većina žrtava koje je potkazala Van Dijk živjela blizu Prinsengrahta.

S druge strane, David Barnouw, istraživač emeritus na holandskom Institutu za ratne studije o holokaustu i genocidu, kaže da je otkriće Frankovih mogla da bude čista slučajnost.

Barnouw je za list De Volkskrant izjavio da im nedostaje “pištolj iz kojeg se dimi”.

“I pitam se da li ćemo ikada videti taj pištolj. Bojim se da je za to previše kasno”, rekao je.

Nakon rata, Van Dijk se preselila u Haag, gde je 20. juna 1945. uhapšena u stanu prijatelja.

Dvije godine kasnije optužena je za 23 kaznena dijela izdaje i dovedena na posebni sud u Amsterdam, gdje je priznala krivicu po svim tačkama, i na kraju osuđen na smrt.

Pokušaji da uloži žalbu na sudsku odluku i izdejstvuje kraljevski oproštaj na osnovu toga što je sve radila “iz straha za sopstveni život” nije uspjela.

Strijeljanje Ans van Dijk

U januaru 1948. pogubio ju je streljački vod u Fort Bijlmeru u Amsterdamu, piše Express.

Noć prije egzekucije preobratila se u rimokatoličku vjeroispovijest.