Fondacija Meyli u Kaćunima od zaborava čuva sjećanja na pretke iz porodice Hadžimejlić

Fondacija Meyli u Kaćunima kod Busovače održava tradiciju i od zaborava čuva sjećanja na pretke iz porodice Hadžimejlić, koji su na područje Bosne i Hercegovine došli iz Anadolije prije oko 260 godina.

U Spomen sobi kompleksa u Kaćunima brižno su složene lične stvari hadži Mesuda ef. Hadžimejlića (1937-2009.), koji je bio šejh nakšibendijskog, rufaijskog i mevlevijskog tarikata, imao je visok stupanj obrazovanja. Javnosti su tako dostupni njegovi rukopisi, pečati, dokumenti i originalne naočale, ali i lični predmeti koje je koristio tokom rata 1992-1995. u Bosni i Hercegovini što svjedoči njegovom doprinosu odbrani zemlje. Prisustvom i korisnim savjetima pomagao je borcima, podižući im moral.

Iako na prvi pogled uobičajen, život ef. Mesuda zapravo je bio sadržajan, bogat i raznovrstan. Njegovi potomci, Abdusamed i Ćazim Hadžimejlić, nastavljaju duhovni put koji je njihov otac dostojanstveno i dosljedno živio. Braća Hadžimejlić izdvojili su u tom kompleksu prostor i za sjećanja na njihovu majku Bahriju hanum, a sadrži neke od njenih ličnih stvari kao što su odjeća, dokumenti i slično.

U Spomen sobi su također lične stvari, diplome i portreti jednog od najistaknutijih ličnosti na prelazu iz 19. u 20. stoljeća alima, muftije, pravnika, šejha, hafiza Muse Kjazima Hadžimejlića (1888-1961).

Originalna stara izdanja Kur'ana/Mushafa

Značajno mjesto u tom kompleksu zauzimaju originalna stara izdanja Kur'ana/Mushafa, ručno pisana, kao i druge vrijedne knjige iz različitih oblasti od kojih su mnoge sačuvane kao jedini primjerak u svijetu. Mnoge od tih knjiga, oštećenih zubom vremena, restaurirao je redovni prof. dr. na Akademiji likovnih umjetnosti u Sarajevu Ćazim Hadžimejlić. I njegova djela, kao i brojna priznanja našli su mjesto u toj riznici.

Interesantan je i segment koji se odnosi na portrete predaka porodice Hadžimejlić, koji su važili za obrazovne i duhovne gromade. Među njima su portreti šejh Mesuda ef Hadžimejlića, šejh hafiza Muse Kjazima Hadžimejlića, Hasan – babe, Mejli babe i Husein babe Zukića, a uglavnom su rađeni po sjećanju.

Fondaciji Meyli pripada ostavština ugledne porodice Hadžimejlića, a kompletan sadržaj snimljen je i radi sigurnosti pohranjen na nekoliko lokacija u Bosni i Hercegovini.

Kompleks obuhvata polikliniku, Muzej, biblioteku sa oko 14.000 knjiga, umjetničku galeriju sa više od 430 umjetničkih djela najpoznatijih bosanskohercegovačkih umjetnika, kao i tekiju nakšibendijskog tarikata s apartmana za goste/musafire koji dolaze u instituciju. Musafiru odnosno gostu ukazuje se velika pažnja tako da mu je tri dana i tri noći besplatno spavanje, jelo i piće, što je tradicija koja je sa vremenom izumrla. Kompleks je izgrađen na inicijativu šejha Mesuda Hadžimejlića, koji je bio imam džamije i šejh tekije u Kaćunima te predsjednik Tarikatskog centra Bosne i Hercegovine (1999-2009). Šejh Mesud efendija Hadžimejlić došao je u Kaćune 1969. godine i preuzeo imamsku službu. Trideset godina poslije (1997. godine) šejh i njegovi derviši, komšije, od ušteđevine šejhove supruge – hadži Bahrija-hanume, napraviše tekiju. Na tom mjestu danas je biblioteka Mesudija sa bogatim knjižnim fondom. Dva najstarija manuskripta koji su u posjedu Biblioteke datiraju iz 1353. godine i 1448. godine, a najstarija štampana knjiga iz 1767. godine.

Vremenom se ukazala potreba za većim tekijskim prostorom

Vremenom se ukazala potreba za većim tekijskim prostorom. To je ujedno bio pokretač velikog šejhovog projekta tj. izgradnje kompleksa Hastahane u okviru koje se danas nalazi tekija, musafirhana sa 14 dvokrevetnih soba, poliklinika koja pruža široki spektar medicinskih usluga, apoteka, galerija, restoran i uredi.

Šejh Mesud ef. je imao namjeru da izgradi kompleks u koji će ljudi dolaziti po lijek, za dušu i tijelo. Teška bolest fizički ga je onemogućila da učestvuje u realizaciji tog nauma, ali ga nije spriječila da savjetuje svoje sinove koji su ispunili očevu zamisao.

Kamen temeljac za izgradnju kompleksa položen je 28. aprila 2001. godine. U okviru tog kompleksa je tekija Mesudija, a prva mubarek noć obilježena u novoizgrađenoj tekiji bila je Lejletu'l-kadr 12. decembra 2002. godine. Zvanično otvorenje i proklanjavanje tekije Mesudija bilo je 21. marta 2003. godine, što se obilježava kao Dan tekije. Tom događaju prisustvuju brojni derviši, muhibi i prijatelji. Program počinje u podne, a završava u rane jutarnje sate, tačnije sabah namazom. Vjernicima se obraćaju istaknute ličnosti, hafizi, efendije (imami), doktori te mnogi drugi iz različitih oblasti društvenog života. Među posjetiteljima, osim gostiju iz naše zemlje, tu su također gosti iz Turske, Sirije, Njemačke, Francuske, Austrije, Španije i mnogih drugih mjesta širom Evrope. Osim tog dana, tu se obilježavaju Mubarek noći, sohbeti, uče sure i čine zikrovi uoči svakog ponedjeljka i petka. Stalno je otvorena za one koji žele uputiti dove, ali i za one koji žele samo razgledati.

Nakon što je šejh Mesud Hadžimejlić preminuo 2009. godine, funkciju šejha tekije preuzeo je njegov sin prof. dr. Ćazim Hadžimejlić. U toj tekiji i dan danas se održava zikr (izgovaranje, uz osjećanje u srcu, riječi koje upućuju na slavljenje Uzvišenog Allaha, Njegovo veličanje i zahvalu Njemu), četvrtkom i nedjeljom u večernjim satima, nakon jacije-namaza (u ljetnim mjesecima poslije akšam-namaza). Učesnici zikra su derviši i muhibi iz okoline, ali i iz udaljenijih dijelova Bosne i Hercegovine i inozemstva. Nakon učenja ezana za jacija-namaz, jedan od derviša uči ilahiju i udara u kudum. To je vrijeme čekanja šejha, koji treba da stane u mihrab. Kad šejh dođe, prisutni ga pozdravljaju i redaju se u safove. Učesnici u zikru, posjedaju u dvije-tri koncentrične halke, kreće učenje odabranih ajeta i kelimea, kao i Kur'anskih stavki. Uz učenje započinje i ritmično kretanje, najprije glave potom i cijelog gornjeg dijela tijela, najprije desno i lijevo, potom naprijed i nazad. Na vrhuncu učenja vokal uči ilahiju, a ostali derviši ponavljaju riječi (Samo je Allah Bog), Allah ili samo Hu (On), ovisno o sekvenci uz navedenu kretnju tijelom. Čak i sudionici, koji nisu u toj kretnji tijelom, osjete prisustvo oslobađajuće energije posvećenosti. Osjeti se poziv duše na zajedničko veličanje Stvoritelja.

Teško je ostati ravnodušan, dok se promatra zanos derviša. Taj ritual ne traje duže od jednog sata. Kako se postepeno ubrzava, tako se i stišava učenje derviša. Nakon zikra slijedi predavanje koje drži šejh Ćazim Hadžimejlić ili gostujući predavač. Druženje završi prigodnim posluženjem, slanog i slatkog jela. Prije šejha prof. Ćazima Hadžimejlića, tu praksu obavljao je njegov otac šejh Mesud Hadžimjelić.    

Nakšibendijski tarikat prisutan je u Bosni od 16. stoljeća, ali se njegov utjecaj snažno osjetio u 18. i 19. stoljeću kad su bila poznata dva centra tog tarikata – nakšibendijska tekija u Vukeljićima (osnivač je šejh Husein baba Bosnevi) i tekija na Oglavku kod Fojnice (osnivač je Sirri-baba).

Muhammed hadži Mejli baba

Osnivač šejhovske porodice Hadžimejlić bio je šejh Muhammed hadži Mejli baba, porijeklom iz Kasri Arifana. O njegovom životnom putu zna se uglavnom iz usmenih predaja, uz oskudne pisane tragove. U Bosnu je stigao oko 1820. godine, a preminuo je 1854. godine u dubokoj starosti. Pokopan je u zasebnom turbetu u Vukeljićima, nedaleko od tekije. Obnovio je rad mnogih tekija, naročito po centralnoj Bosni, uključujući tekije u Foči, Blagaju, Mostaru, Sarajevu i Travniku. 

Šejh Muhammeda hadži Mejli babu naslijedio je njegov sin šejh Hasan Hilmi baba (1850-1899) za kojeg se zna da je bio natprosječne inteligencije, obdaren znanjem i mudrošću. Zahvaljujući njemu zaživjele su tekije u Visokom, Travniku, Konjicu, ali i drugim mjestima Bosne i Hercegovine. Šejh Hasan babin najstariji sin bio je šejh hafiz Musa Kjazim Hadžimejlić (1888-1961), koji je bio alim, šejh, muftija, muderris a kao vrlo mlad uputio se u traganje za znanjem. Ugledan i poštovan, u svoje vrijeme važio je za jednog od najškolovanijih i najobrazovanijih ljudi na Balkanu. Sa akademskim znanjem i poznavanjem devet svjetskih jezika radio je na različitim mjestima, a u rodnim Vukeljićima otvorio je prvu privatnu medresu na balkanskim prostorima.

Sin šejh Musa Kjazima Hadžimejlića i hadži Dževahira-hanume Bajramović iz Tetova kod Zenice (1914-1943) bio je šejh Mesud ef. Hadžimejlić rođen 1937. godine u Vukeljićima, mjestu duhovne kolijevke koje se nalazi nedaleko od Fojnice.  Znanje stečeno u Medresi u Vukeljićima, koju je osnovao i rukovodio njegov otac, šejh Mesud je potvrdio na državnim ispitima. Time je stekao i zvanje za imama, muallima i hatiba. Govorio je arapski jezik, a služio se i turskim jezikom. Svoj život, šejh Mesud ef. Hadžimejlić je posvetio vjerskom obrazovanju svih generacija.  Angažovanjem u mektebima uvodio je djecu i omladinu u osnove vjere i lijepog ponašanja. Odrasle je podsticao na ispunjavanje vjerskih propisa i činjenju dobrih djela. Interesantno je istaći da se šejh Mesud ef. koristio arebicom, prilikom pisanja. Šejh Mesud ef. učestvovao je u obnavljanju mnogih dovišta u domovini, od kojih su najznačajnija dovišta u Blagaju 1973. godine, na Vranduku i u Ključu 2000. godine. Sa sinovima prof. dr. Ćazimom i hadži Abdusamedom ef. izgradio je i otvorio 1999. godine prvi privatni porodični muzej koji se nalazi u Vukeljićima, napravljen na temeljima prve privatne medrese Vukeljići, a nosi ime osnivača medrese – šejh Musa Kjazima Hadžimejlića.

Muzej je osnovan na mjestu koje je važilo, i još važi, za jedno od značajnijih sufijskih centara, koji je tokom burne bosansko-hercegovačke historije uspjelo održati autentičnost mjesta, kulture, baštine i tradicije. Postavku muzeja sačinjavaju tradicionalni umjetnički i historijski eksponati s područja Bosne i Hercegovine, kao i mnoga umjetnička djela iz domena kaligrafske umjetnosti, umjetnosti slikanja ebrua, keramike i posuđa, te drugog islamskog nasljeđa uopšte. U okviru Muzeja, postoji posebno odjeljenje koje sadrži knjižni fond na orijentalnim jezicima iz osmanskog perioda, kao i literaturu na evropskim jezicima vezanu za sufizam. U okviru Muzeja je stalna etnološka, historijska i umjetnička postavka otvorena za javnost.

Šejh Mesud ef. i njegova supruga Bahrija-hanumu Šehić iz Zenice izrodili su četvero djece – sinove Ćazima (1964.) i Abdusameda (1978.) te kćerke Asimu (1965.) i Refiju (1970.). Posljednjih sedam godina života šejh hadži Mesud ef. Hadžimejlić bio je tjelesno nepokretan, ali duhom aktivan. Preminuo je 2009. godine, a kabur šejh Mesud ef. je ispred Porodičnog muzeja u Vukeljićima, prema njegovoj želji.